مراسم رونمایی از «شناسنامه آثار هنری» برای نخستین‌بار در کشور، با حضور سیدعباس صالحی _ وزیر فرهنگ ‌و ارشاد اسلامی، حسین انتظامی _ معاون توسعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی احمدی _ مشاور وزیر و سرپرست معاونت امور هنری، محسن سیفی_مدیرعامل بانک صادرات، یاسر مرادی_عضور هیئت مدیره  بانک صادرات، سیدصادق پژمان _ مدیرعامل مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر، رضا دبیری نژاد_ رئیس موزه هنرهای معاصر تهران،آیدین مهدی زاده_رئیس مرکز هنرهای تجسمی وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی برخی از هنرمندان عصر روز یکشنبه ۲۷ مهرماه در محل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

 

 

به گزارش روابط عمومی موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر در ابتدای این نشست، سیدصادق پژمان با اشاره یکی از سیاست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت چهاردهم که در قالب کلان‌برنامه‌های وزارتخانه مطرح است، گفت: رونق اقتصاد فرهنگ و هنر یکی از تاکیدات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و با توجه به اینکه این موضوع یکی از مهم‌ترین وظایف موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر بود در مدتی که فعالیت خود را آغاز کردم با همراهی دوستان سعی کردیم تا نظام مسائل مشخصی از موضوعات این حوزه تبیین شود. یکی از مقدمات ضروری که به عنوان پیش‌فرض در اقتصاد فرهنگ و هنر باید دنبال کنیم،‌ تغییر دیدگاه سیاست‌گذار نسبت به مسئله فرهنگ و هنر است.

او با اشاره به اینکه روندهای جهانی بیانگر آن است که «صنایع خلاق» موضوع مهمی است، توضیح داد: این صنایع به عنوان عامل پیشران جوامع در یک دهه اخیر شناخته شدند. در کشور ما متاسفانه صنایع سنتی و تولیدی همچنان در اولویت نظام اقتصادی است؛ این درحالی است که در فهرست ۱۰ شرکت مهم جهانی دیگر صنایعی مانند فولاد، نساجی و…. خبری نیست و همگی جای خود را به صنایع خلاق‌ داده‌اند و شرکت‌ها به نوآوری، رسانه و امر مهم «ایده» تاکید دارند.

اعتلای اقتصاد در مسیر ایده، خلاقیت و نوآوری

 

پژمان با اشاره به اینکه مسیر در حال تغییر است،‌ اظهار کرد: اعتلای اقتصاد در مسیر ایده، خلاقیت و نوآوری خواهد بود. درحال حاضر سرمایه کمی دربخش نقدی داریم و به نظر می‌رسد امروز لازم است تا این تغییر پارادایم و حرکت از سمت سرمایه‌گذاری سنتی به سمت سرمایه‌گذاری خلاق و ایده‌محور اتفاق بیفتد. اگر روندهای گذشته به دست خودمان تغییر نکنند، از مسیر رشد اقتصادی جا می‌مانیم چون دنیا مسیر سرمایه‌گذاری‌ها را تغییر داده است. بر این اساس موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر تصمیم گرفت تا در حوزه تولید، توزیع و مصرف اقداماتی انجام دهد که رونق را به اقتصاد فرهنگ تزریق کند. 

 

او افزود: در این راستا به دنبال این هستیم که روش‌های تامین مالی جدید را در این حوزه به عنوان بسترهای جدید نوآورانه فراهم کنیم تا اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه بتوانند از ظرفیت‌های خود در جهت تامین مالی استفاده کنند. تامین مالی جمعی، بورس، توکن‌آیز و تسهیلات بانکی نمونه‌ای از اقداماتی است که درنظر داریم انجام دهیم.

 

او با اشاره به راه‌اندازی «سامانه ثبت اصالت آثار هنری» به نشانی www.esalat.ir، از آغاز صدور شناسنامه رسمی برای آثار هنری خبر داد و گفت: این سامانه به‌منظور ثبت، شناسایی و اصالت‌سنجی آثار هنری طراحی شده است و هنرمندان می‌توانند با ثبت اطلاعات اثر خود شامل مشخصات خالق، تاریخ خلق، مواد و متریال، تصاویر ثبت‌شده و ویژگی‌های فنی، شناسنامه رسمی اثر را دریافت کنند. این موضوع شاید پیش‌تر یک آرزو به نظر می‌رسید اما سرانجام ابزار تحقق این آرزو فراهم شد.

 

آثار هنری به مثابه وثیقه بانکی

 

او با تأکید بر اینکه صدور «شناسنامه آثار هنری»، اقدامی مهم و در راستای ایجاد شفافیت، اصالت‌سنجی و صیانت از دارایی‌های هنری کشور است، اظهار کرد: همچنین هنرمندان از این پس می‌توانند از اثر خود به‌عنوان وثیقه برای دریافت تسهیلات از شبکه بانکی استفاده کنند. این اقدام نیز برای نخستین‌بار ممکن شده است.

پژمان با بیان اینکه مالکیت و تاریخچه یک اثر هنری مهم‌ترین بخش در دنیای هنر و اقتصاد هنر است، افزود: نبود نظام مشخص برای ثبت و مستندسازی آثار هنری باعث شده بود آثار ارزشمندی بدون شناسنامه و ثبت دقیق باقی بمانند؛ موضوعی که نه‌تنها در احراز اصالت آثار مشکل ایجاد می‌کرد، بلکه مانع استفاده اقتصادی و اعتباری هنرمندان از دارایی‌هایشان می‌شد. اکنون با این طرح، امکان راستی‌آزمایی، خرید و فروش شفاف و حتی بیمه آثار فراهم خواهد شد.

مدیرعامل مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر درباره همکاری این طرح با نظام بانکی نیز توضیح داد: در گام نخست با همکاری خوب و جدی بانک صادرات، شناسنامه آثار هنری در چارچوبی طراحی شده که قابلیت وثیقه‌گذاری اثر در نظام بانکی را داشته باشد. این یعنی هنرمند می‌تواند ارزش واقعی اثر خود را در قالبی رسمی و قابل اعتماد ارائه کند و بر اساس آن از تسهیلات بانکی بهره‌ مند شود. این اقدام گامی عملی برای پیوند میان نظام مالی و اقتصاد هنر در کشور است.

 

ثبت اصالت اثر مهم‌ترین راه‌ مبارزه با کلاه‌برداری هنری 

او صدور شناسنامه برای آثار را علاوه بر یک ضرورت حرفه‌ای، اقدامی برای جلوگیری از جعل و کلاه‌برداری آثار هنری دانست و گفت: مفهوم اصالت اثر هنری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده ارزش و اعتبار آن همواره مورد توجه بوده است. در بازاری که آثار جعلی فراوان‌اند، ثبت اصالت اثر در سامانه اصالت یکی از مهم‌ترین راه‌های مبارزه با کلاه‌برداری هنری است. این امر به مجموعه‌داران امنیت خاطر می‌دهد تا با اطمینان بیشتری نسبت به خرید و سرمایه‌گذاری اقدام کنند.

پژمان ادامه داد: سامانه ثبت اصالت آثار هنری، پس از انجام مراحل مختلف علمی، فنی و تخصصی، پدیدآورنده را مالک اصلی اثر معرفی کرده و حقوق معنوی وی را تضمین می‌کند. این فرآیند علاوه بر حفظ اعتبار هنرمند، نقش مهمی در جلوگیری از جعل و سوءاستفاده از آثار او دارد. این موضوع در دعاوی حقوقی و قراردادهای فروش نیز اهمیت فراوانی خواهد داشت.

مدیرعامل مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر با اشاره به آثار اقتصادی این اقدام بیان کرد: صدور شناسنامه برای اثر هنری علاوه بر جلوگیری از جعل، امکان ارزش‌گذاری و سرمایه‌گذاری بر روی اثر را نیز فراهم می‌کند. این شناسنامه نقل و انتقال قانونی آثار را تسهیل کرده، برای سرمایه‌گذاران و خریداران اعتمادسازی می‌کند و در عین حال سبب افزایش ارزش و اعتبار اثر در بازارهای هنری داخلی و بین‌المللی می‌شود.

او تأکید کرد: عدم وجود یک نهاد مرکزی برای صدور شناسنامه هنرهای ملی در کشور سبب شده بود تا بسیاری از آثار به‌صورت غیرمستند خرید و فروش شوند. اکنون با راه‌اندازی سامانه اصالت، این خلأ برطرف می‌شود و زمینه ثبت دقیق، شفافیت در معاملات هنری و صیانت از میراث هنری کشور فراهم خواهد شد.

شناسنامه آثار هنری المثنی صادر نمی‌شود

مدیرعامل موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر، یادآور شد: نکته مهم و قابل توجه آن‌که شناسنامه اثر دارای ارزش قانونی است و تنها در یک نسخه صادر می‌شود و المثنی ندارد. این شناسنامه همچنین با مُهر برجسته موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر شناخته می‌شود و درای یک QR code است.

او همچنین درباره ویژگی‌های ظاهری این شناسنامه، گفت: می‌توانیم به طرح‌های ایرانی از جمله نقش برگرفته از قالی ایرانی، کاشی‌کاری گنبد مسجد شیخ‌لطف‌الله اصفهان و بخشی از کاشی‌های نمای مسجد امام (ره) میدان نقش جهان اصفهان اشاره کنیم که توسط استاد ابراهیم حقیقی طراحی شده است. همچنین این شناسنامه به خط شکسته نستعلیق استاد صداقت جباری آراسته شده است. این شناسنامه به عنوان یک اوراق ملی بهادار در مجموعه چاپخانه بانک ملی به چاپ رسیده است.

 پژمان در پایان سخنان خود، گفت: مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر با همکاری بانک صادرات و سایر نهادهای مرتبط، در تلاش است تا با گسترش این طرح، زیرساختی ملی برای ثبت، شناسایی و اعتباربخشی به آثار هنری ایران فراهم کند؛ اقدامی که بی‌تردید به صیانت از میراث هنری کشور و ارتقای جایگاه هنر ایرانی در سطح جهانی کمک خواهد کرد.

 

تحقق یک رویای دیرینه

 در ادامه این مراسم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تشکر از موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر که به تحقق یک رویای دیرینه در زمینه شناسنامه آثار هنری کمک کرده است، گفت: جامعه کالبد و روحی دارد و شاید ملت‌های مختلف کالبدهایی شبیه به هم داشته باشند، اما تفاوت اصلی آنها در روح‌شان است و تمایز تمدن‌ها نیز از این نقطه آغاز می‌شود. «هنر» روح ملت ایران است و نگاهی که در بحث‌های توسعه‌ای کمتر به آن توجه کرده‌ایم این است که توسعه ایران باید مبتنی بر توجه به روح باشد چراکه اگر توجهی به آن نشود، توسعه هم رخ نخواهد داد.

 او افزود: بحث‌های حوزه هنر، تنها مباحث مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست و یک موضوع ملی تلقی می‌شود و با این نگاه یک مسئولیت جمعی و فراگیر داریم.

 صالحی ادامه داد: همانطور که دوستان اشاره کردند؛ حوزه هنر یک سری کلان‌مسائل دارد که در موارد مختلف حقوقی، اقتصادی و… نمود پیدا می‌کند. یکی از دغدغه‌های مهم هنرمندان «شناسنامه آثار هنری» بود. اتفاقی که امروز رخ داد باعث می‌شود نیازهای امنیتی و حقوقی برای مالکیت معنوی آثار هنری نیز پاسخ داده شود.

«هنر» روح ملت ایران است

 او با تاکید بر اینکه «هنر» روح ملت ایران است، گفت: با این حال در این حوزه گرفتار مشکلات اقتصادی هستیم و اگر این روند ادامه‌دار شود مخاطرات جدی همچون «انقطاع هنر ایرانی» و یا «مهاجرت هنر ایرانی» و تصاحب هنر ایرانی به نفع ملت‌های دیگر ما را تهدید می‌کند که هردو خطرناک است و باید به نحوی جلوی این آسیب را بگیریم.

 وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: علاوه بر ضرورت توجه به جایگاه هنر و صنایع خلاق، باید وضعیت هنرمندان نیز جدی گرفته شود تا با اقدامات این چنینی به بقاء هنرِ آنها کمک کنیم. ما گرفتار شرایط سخت معیشتی هستیم و امکان وثیقه‌گذاری آثار هنری کمک می‌کند تا هنرمندان با مجال و خیال راحت‌تری فعالیت کنند.

 او تاکید کرد: یکی از نکات مهم این است که حالا که مسیر آغاز شده، کمک کنیم تا با سرعت مناسبی ادامه پیدا کند و هرچه سریع‌تر بالغ شود و ذی‌نفعان حوزه هنر، حلاوت این اقدام را بچشند و اثرگذاری‌های این اقدام نمایان شود.

 

توسعه اقتصاد کشور در گروی توسعه فرهنگ و هنر

 در ادامه این مراسم محسن سیفی کفشگری _ مدیرعامل بانک صادرات، گفت: امروز شاهد اتفاق خوبی هستیم که موجب هم‌افزایی مناسبی در حوزه اقتصاد و فرهنگ می‌شود. گسترش این هم‌افزایی در روحیه مردم و نشاط جامعه نیز نمایان می‌شود.

 او با تاکید بر اینکه توسعه و تعالی اقتصاد کشور بدون توسعه فرهنگ و هنر امکان‌پذیر نیست، بیان کرد: هرچقدر این تعامل‌ها میان دو حوزه بنگاه‌های اقتصادی و بخش فرهنگ و هنر افزایش یابد، شاهد رونق اقتصادی بیشتر کشور خواهیم بود.

 سیفی کفشگری با اشاره به اینکه بانک صادرات به واسطه رسالت اجتماعی خود به‌ویژه در سالیان اخیر حضور پررنگ‌تری در کنار اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه داشته است، اظهار کرد: نمودهایی از این امر مهم در حوزه موسیقی، سینما و… مشهود است.

 او افزود: یکی از موضوعات جدی مطرح شده در حوزه اقتصادی و به‌ویژه بانکداری کشور، «وثایق مالی» در موضوعات تامین مالی است. بانک صادرات در دو سال گذشته تمرکز خود را بر تغییر شیوه‌های تامین مالی به‌ویژه در زمینه وثایق گذاشته است. در این زمینه سامانه‌ای نیز راه‌اندازی کرده‌ایم تا مردم بتوانند هر یک از دارایی‌های خود که قابلیت وثیقه‌گذاری داشته باشد را ارزش‌گذاری نموده و استفاده کنند.

 مدیرعامل بانک صادرات، گفت: با این شیوه مردم و ما به ارزش دارایی‌ها واقف می‌شویم. یکی از مهم‌ترین مخاطبان بانک صادرات در این زمینه جامعه هنرمندان هستند که نیازمند تامین مالی هستند و بخشی از دارایی آنها همین آثاری است که یا تولید می‌کنند و یا خریداری کرده‌اند. وقتی آثار به صورت رسمی ارزش‌گذاری شده و ارزش آنها حفظ شود، قابلیت وثیقه‌گذاری پیدا می‌کنند.

 او افزود: بانک صادرات به عنوان اولین بانک در ایران از آثار هنری به عنوان وثیقه استفاده می‌کند و این موضوع باعث افتخار و خرسندی است.

 

تاکید همزمان بر ابعاد هنری و امنیتی شناسنامه آثار هنری

 در بخش دیگری از این مراسم همچنین آقای زارع ـ مدیر پروژه شناسنامه آثار هنری توضیحاتی درباره روند کاری خود ارائه کرد و گفت: این سند با تمام شناسنامه‌هایی که تاکنون صادر شده است تفاوت دارد و این تفاوت مهم این است که شناسنامه روی برگه اوراق بهادار چاپ می‌شود و داخل آن نیز نشان بانک ملی وجود دارد و همین امر سبب شده تا غیرقابل جعل باشد.

 او با بیان اینکه پارامترهای امنیتی نیز در این شناسنامه لحاظ شده است، اظهار کرد: برخی از نشان‌ها حرارتی هستند و حتی سعی کردیم در نشان‌های هنریِ لحاظ شده در سند نیز موارد امنیتی را درنظر بگیریم تا بُعد زیبایی‌شناسی در کنار بُعد امنیتی به یک اندازه دیده شود.

 

گامی بلند به سمت تحقق خواسته‌های هنرمندان

 در ادامه همچنین  دکتر سیدعبدالمجید شریف‌زاده ـ مدرس دانشگاه، با تشکر از موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: این کار، جزئی از درخواست‌های اصلی هنرمندان در طول سالیان گذشته بود تا بتوانند به شناسنامه‌ای از آثار خود دست پیدا کنند که نهادی معتبر آن را تایید کند. متاسفانه برخی از شرکت‌ها در بخش خصوصی که اقدام به ارائه شناسنامه به هنرمندان می‌کنند توقعات را برآورده نکرده و حتی در مواردی کلاهبرداری‌هایی هم کرده‌اند، از این رو اقدام امروز یک عمل مهم و قابل ستایش است.

 او تسهیل انجام فعالیت اقتصادی به واسطه وثیقه‌گذاری آثار هنری را اقدام مهمی دانست و تاکید کرد: دنیا در این زمینه پیش‌رو است و کاری هم که امروز صورت گرفت گامی بلند به سمت تحقق خواسته‌های هنرمندان بود. 

 

آموزش نحوه ثبت آثار هنری در سامانه اصالت

 در ادامه اجرای طرح ملی «شناسنامه آثار هنری»، مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر جزئیات مربوط به نحوه ثبت اثر در سامانه ثبت اصالت آثار هنری را اعلام کرد.

 به گزارش روابط عمومی موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر، این سامانه با هدف شفاف‌سازی مالکیت آثار، جلوگیری از جعل و فراهم‌کردن امکان بهره‌مندی اقتصادی هنرمندان از آثار خود طراحی شده است و تمامی هنرمندان می‌توانند با مراجعه به سامانه ثبت اصالت آثار هنری به نشانی https://www.esalatasar.ir/نسبت به ایجاد حساب کاربری و ثبت اطلاعات مربوط به آثار خود اقدام کنند.

 فرآیند ثبت اثر در این سامانه شامل چند گام اصلی است که از تکمیل اطلاعات پایۀ اثر و بارگذاری مستندات اولیه آغاز شده و تا بررسی کارشناسی، تأیید اصالت و صدور نهایی شناسنامه ادامه می‌یابد.

 در ابتدا متقاضیِ دریافت شناسنامه اثر هنری وارد سایت https://www.esalatasar.ir/شده و پس از ثبت شماره تلفن همراه، از طریق پیامک کد امنیتی برای ورود به سایت دریافت می‌کند. با ثبت کد در سامانه، احراز هویت صورت می‌گیرد و هنرمند می‌تواند اطلاعات شخصی خود را وارد کرده و ثبت‌نام کند.

 اقدام مهم بعدی بارگذاری مدارک در سامانه ثبت اصالت اثر هنری است. در این مرحله هنرمند یا صاحب اثر می‌بایست توضیحات و تصاویر با کیفیتی از اثر را در سامانه ثبت کنند. پس از آن، بررسی اولیه مدارک ارائه شده توسط مسئول ثبت‌نام صورت می‌گیرد و در صورت تایید مدارک، درخواست در پایگاه داده دیجیتال ثبت شده و یک سریال یگانه برای اثر صادر می‌شود.

 بررسی اثر ارائه شده، مطالعه پیشینۀ هنرمند و ارزیابی سبک و تکنیک‌های هنری توسط کارشناسان هنری معتبر نیز گام بعدی در مراحل صدور شناسنامه است. در نهایت و پس از این مراحل و در صورت تایید کارشناسان هنری و رسمیِ دادگستری، شناسنامه اثر هنری صادر می‌شود.

 

شناسنامه اثر هنری دارای ۹ مولفه امنیتی است که روی برگ واترمارک ثبت شده است.

 نکته مهم و قابل توجه آن‌که شناسنامه اثر دارای ارزش قانونی است و تنها در یک نسخه صادر می‌شود و المثنی ندارد. این شناسنامه همچنین با مُهر برجسته موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر شناخته می‌شود و درای یک QR code است.

 از ویژگی‌های ظاهری این شناسنامه می‌توان به طرح‌های ایرانی از جمله نقش برگرفته از قالی ایرانی، کاشی‌کاری گنبد مسجد شیخ‌لطف‌الله اصفهان و بخشی از کاشی‌های نمای مسجد امام (ره) میدان نقش جهان اصفهان اشاره کرد که توسط استاد ابراهیم حقیقی طراحی شده است. همچنین این شناسنامه به خط شکسته نستعلیق استاد صداقت جباری آراسته شده است.

 هنرمندان یا دارندگان آثار در تمام گرایش‌های هنری شامل نقاشی، نقاشی‌خط، نقاشی قهوه‌خانه‌ای، نگارگری یا نقاشی ایرانی، مجمسه، خوشنویسی، خوشنویسی در گرایش‌های نوین، نسخه‌های خطی، تذهیب و… می‌توانند اقدام به ثبت اثر در سامانه کنند.

 صدور شناسنامه رسمی اثر هنری در ادامه امکان‌ استفاده از مزایایی مانند بیمه، وثیقه‌گذاری بانکی و نقل‌وانتقال قانونی اثر را ممکن می‌کند.